Solfej Nedir?
Solfej, bir müzik parçasının notalarını, do, re, mi, fa gibi tek sesli isimlerle okuyarak seslendirmek demektir. Bu manasıyla solfej, bir müzik parçasının notalarını okumak veya çalmak ile aynıdır. Müzik öğretiminde bu amaçla yapılan çalışma ve alıştırmalara da solfej adı verilir.
Solfej çalışmasında öğrenciler anahtarları, ses aralıklarını, ritimleri, tonalite ve değiştirme işaretlerini ve bunları gerçek seslere dönüştürmeyi öğrenirler. Bu bakımdan solfej müzik öğreniminde önemli bir yerde yer almaktadır. Sadece şan öğrencileri değil, çalgı öğrencileri de solfej öğrenimi görürler.
Solmizasyon ise, bir ses dizisindeki notaları hecelerle adlandırma metoduna verilen isimdir. Daha önceki Yunan, Hint ve Çin müziklerinde de solmizasyon metotları vardır. Avrupa müziğinde en çok kullanılan ve son zamanlarda de yaygın olan solmizasyon metodunu ortaçağda İtalyan öğretmen ve müzik bilgini Arezzolu Guido (990-1050) bulmuştur.
Altı notalı ses dizisini (heksakord) temel dizi olarak alan Guido, her notaya bir hecenin ismini verdi. Bu heceleri, dizeleri bu notalarla başlayan çok bilinen Latince bir ilahiden aldı.
Metodun isimi sol ve mi hecelerinden gelir. Temel iki solmizasyon metodu vardır. Değişmeyen do isimi verilen metotta her hece belli bir notanın isimidir ve başka bir nota için kullanılmaz. Do her tonalitede do, sol her tonalitede sol notasının isimidir. Değişken do isimi verilen öbür sistemde ise, bütün tonalitelerde do birinci, re ikinci, mi üçüncü notanın ismini gösterir. Dolayısıyla do, do büyük veyahut do minör tonunda do’yu, buna karşılık sol büyük veyahut sol minör tonunda sofu, la bemol büyük veyahut la bemol minör tonunda la bemolü gösterir.
İngiltere’de 19. asırda şan eğitiminde yaygın olarak kullanılan tonik sol-fa sistemi de bir solmizasyon türüdür. Bu metot de değişken do metoduna dayanır. Sarah Ann Glover isimli bir İngiliz öğretmenin bulduğu bu metot, normal büyük dizinin yedi notasını temel olarak alır. Tonik sol-fa sisteminde doh (okunuşu do), ray (re), me (mi), fah (fa), soh (so), lah (la) ve te (ti) heceleri kullanılır. Yazılı biçiminde bu heceler d, r, m, f, s, ive t harfleriyle kısaltılır. Diyezli notalarda bu hecelerde e (i) tanınmış kişisi, bemollü notalarda ise a (e) tanınmış kişisi kullanılır. Bugün eskisi kadar yaygın olarak kullanılmayan tonik sol-fa sistemi Galler’de ve İngiltere’nin kuzey kesimlerinde kullanılmaktadır.